Karayolları Trafik Kanunu’na göre motorlu araç
işletilmesinden doğan kazalarda sorumluluk, tehlike esasına göre belirlenir.
Trafik kazalarının yoğunlukta olması, can ve mal kaybının her türlü önleme
rağmen önüne geçilememesi bu tür sorumluluğun ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Her ne kadar Karayolları Trafik Kanunu bu şekilde bir sorumluluk türü öngörmüş
olsa da demiryolu işletmelerinin (Tren kazaları, tramvay kazaları vb.) müdahil
olduğu kazalarda tehlike sorumluluğu üzerinden hareket edilmeyecektir.
Bugün meydana gelen birçok kaza Karayolları Trafik Kanunu
kapsamında çözülebilecekken hemzemin geçitte meydana gelen kazaların akıbetinin
ne olacağı, tren ile motorlu aracın çarpışması sonucu sorumluluğun kimde
olacağı önem taşımaktadır.
Yüksek Mahkeme’ye göre hemzemin geçit karayolu ile tren
yolunun kesiştiği bir geçit olarak tanımlamıştır. Yine Yargıtay’a göre hemzemin
geçit, Devlet Demiryollarına ait olmayıp burada meydana gelen kazalar karayolu
üzerinde meydana gelmiş sayılacağından dolayı hemzemin geçitte meydana gelen
kazada sorumluluk ve tazminat hususları 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu
kapsamında yer alan karayolları üzerinde meydana gelmiş sayılacaktır.
Hemzemin Geçitte Meydana Gelen Trafik Kazalarında Görevli Mahkeme Sorunu birçok tramvay kazası ve tren kazası olmakta ve açılacak davalarda muhatap birçok kez idare olmaktadır. Haliyle idarenin taraf olacağı yoğunlukla İdare Mahkemelerinde görülmesi ve usulünün farklı olması akıllara tren kazalarını getirmekte, böyle bir durumda görevli mahkemenin tayinin nasıl olacağı önem taşımaktadır. Bu nedenlerden dolayı Uyuşmazlık Mahkemelerinin vermiş olduğu bazı kararları;
Belediyeye ait tramvayın yaya geçidinden geçmekte olan bir
yayaya çarpması halinde meydana gelen trafik kazası adli yargı yerinde
çözümlenmelidir.
Hemzemin geçit dışında meydana gelen tren kazaları,
karayolu dışında seyreden tramvayların sebebiyet verdiği kazalar ve metro
kazaları ile hemzemin geçitte meydana gelen tren kazaları ve karayolu
üzerindeki raylarda seyreden tramvayların sebebiyet verdiği, karayolu dışında
kendisine ayrılmış özel ray yolu üzerinde hareket eden demiryolu araçlarının
sebep olduğu üçüncü kişilerin vücut bütünlüğünün zarar görmesi veya ölümü
sebebiyle söz konusu olan idarî yargıda görülen tazminat davalarında, Devlet
Demiryolları ve Belediyelerin sorumluluğunda,
Hemzemin geçitte meydana gelen tren kazalarında ve karayolu
üzerindeki raylarda seyreden tramvayların sebebiyet verdiği kazalarda üçüncü
kişilerin meydana gelen şahıs varlığı ve malvarlığı zararları için ve işleten
veya işletme sahibi sıfatıyla gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya
kamu hukuku tüzel kişileri açısından da herhangi bir ayrım yapılmaksızın,
Karayolları Trafik Kanunu’nun 85/f.1337, 106338 ve 110/f.1339 maddeleri
gereğince Karayolları Trafik Kanunu hükümlerinin uygulanması gerekir.
Hemzemin geçitte tren ve karayolu taşıtının çarpışması sonucu meydana gelen trafik kazası adli yargı yerinde çözümlenmelidir. Trenden düşerek sakat kalan yolcunun açacağı maddi ve manevi tazminat davaları adliye yargı yerinde çözümlenmelidir. Hemzemin geçitten karayolu taşıtı ile çarpışan trenin makinistinin ölmesi halinde, mirasçılarının idari yargıda açmaları gerekmektedir. Trenden düşerek ölen yolcunun mirasçılarının açacağı maddi ve manevi tazminat adli yargı yerinde çözümlenmelidir. Hemzemin Geçitte Meydana Gelen Trafik Kazalarında Yetkili Mahkeme Hemzemin geçitte meydana gelecek trafik kazaları (tren-karayolu taşıtı) neticesinde açılacak maddi ve manevi tazminat yetkili mahkeme genel esaslara göre belirlenecektir.
Buna göre haksız fiilin olduğu yerleşim yeri mahkemesi
yetkili olacaktır. Zamanaşımı Hemzemin geçitte meydana gelen trafik kazası
nedeniyle açılacak maddi ve manevi tazminat Karayolları Trafik Kanunu’nda
belirlenen zamanaşımı süresi olan yaralanmalar için 8 yıl, vefatlar için 15 yıl
uygulanacaktır.
Hemzemin geçitte meydana gelen kazaların çoğunluğunu
motorlu kara taşıtları ile trenlerin çarpışması oluşturmaktadır. Karayolları
Trafik Kanunu’nun 85. maddesi doğrultusunda işletenin de sorumlu tutulduğu
düşünüldüğünde kazaya neden olan tren’in işleteni kim olacaktır ? Şayet
hemzemin geçitte veya hemzemin geçit dışında bir trenin kazaya karışması
halinde Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları işleten kabul
edilecektir. Tramvayın kazaya karışması halinde ise işleten, tramvay üzerinde
hak sahibi olan ilgili kurumlar olacaktır. (Belediye, Bakanlık vb. gibi)
Yukarıda da belirttiğimiz üzere hemzemin geçit
üzerinde meydana gelen tren ve motorlu araçların çarpışması neticesinde
açılacak maddi ve manevi tazminat davaları, 2918 sayılı Karayolları Trafik
Kanunu çerçevesinde çözümlenecektir. Hemzemin geçitte meydana gelen tren
kazasında da prosedür aynı şekilde işleyecek, ölümlü veya yaralamalı tren
kazası olması halinde zarar gören kişiler maddi ve manevi tazminat davası
açmaya hak kazanacaktır
Tren Kazası Tazminat Davası
Taşımacılık hukuku statüsü
çerçevesinde demir yollarında meydana gelen kazalar her ne kadar farklı
gibi görünse de kara yollarında meydana gelen kazalar ile benzer hukuki statüye
sahiptir.
TCDD /Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ) tarafından
yürütülen demiryolu taşımacılığında oluşabilecek maddi hasarlı veya ölümlü
tren kazalarında Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları sorumlu
dur.
Ölümlü tren kazalarında; TCDD’nin ve devletin seyahat
edenlere karşı sorumluluğu vardır. 6102 sayılı TTK’nin 914. Maddesi, demir yolu
kazalarında devletin sorumluluğunu belirtmiştir. Ölümlü tren kazası
tazminatı hakkında ise ‘’ Taşıyıcı, yolcuların kazaya
uğramalarından doğacak zararı tazmin eder’’ ibaresi yer almaktadır. Yani, kaza
sonucunda devlet, kazazedelere veya yakınlarına tazminat ödemek zorundadır.
Zarar, kişinin ölümüne yol açmış ise, hangi zarar
kalemlerinin istenebileceği Türk Borçlar Kanunun 53 üncü maddesinde
düzenlenmiştir. Söz konusu maddeye göre, “bedensel zararlar” özellikle
şunlardır:
1. Cenaze giderleri
2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma
gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple
uğradıkları kayıplar.
” Zarar görenin hemen ölmesi hâlinde zarar kalemi sadece “cenaze giderleri”nden oluşur (TBK.m.53/I). Buna karşın, ölüm hemen gerçekleşmemişse, “cenaze masraflarına” ilaveten “tedavi masrafları” ile “çalışma gücünün azalmasından ya da tümüyle kaybedilmesinden kaynaklanan zararlar”ın da tazmin edilmesi gerekir.
Tren kazası sonucunda yaralanan kişi; TCDD
tarafından yapılacak olan tren kazası tazminat hesabı başvurusu
ile sürece başlamış ve ilk adımını atmış olur. TCDD, yaralanmalı tren
kazası tazminat hesabı yaparken şu hususları dikkat alıyor;
· Kamunun
kusur oranı,
· Kişinin
fiziksel olarak uğramış olduğu zararlar,
· Engellilik
ölçüsü,
· Kişinin
yaşı,
· Kaza
zamanındaki geliri
Demiryolu taşımacılığının karakteristik rizikosunun
gerçekleşmesi sonucunda meydana gelen olay, kişinin ölümüne yol açmamış
ise, hangi zarar kalemlerinin istenebileceği Türk Borçlar Kanunun 54 üncü
maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre, “bedensel zararlar
özellikle şunlardır:
· Tedavi
giderleri
· Kazanç
kaybı
· Çalışma
gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
· Ekonomik
geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.
Tren kazası tazminatı ölüm ve yaralanma
durumlarında farklılık göstermemektedir. Meydana gelen zarar belli kriterler
ışığında konunun uzmanları tarafından hesaplanır. Trafik kazalarında olduğu
gibi tren kazalarında da tazminat limitleri her yıl değişmektedir. Ödenecek üst
sınırla ilgili her hangi bir genelge bulunmamaktadır.
Tren kazası sonucu yararlanan bir kişi aşağıdaki giderleri
hesap edip, tren kazası tazminatı talebinde bulunabilmektedir.
· Sağlık
için yapılmış olan masraflar,
· Fiziksel
zararın ölçüsü,
· Kazanma
gücünü kaybı,
· Bakıma
muhtaç hale gelmesinden dolayı ömrünün sonuna kadar alması gerektiği bakım
hizmet bedeli
Yaralanmalı tren kazası görevli mahkeme, Mevzuata ve olaya bakıldığında zararın meydana geldiği yerdeki veya zarar gören kişinin ikamet ettiği yerdeki Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Ancak karşınızda bir devlet kurumu olduğu için dava açılmadan önce uygulanacak bir çok prosedür mevcuttur.
Tren kazası tazminat davası açabilmek
için Demir Yolu kazasında yaralanma veya ölüm meydana gelmesi halinde maddi
tazminat talep edile bilinir. Kazada ölüm meydana gelmişse tren kazası
sonucunda vefat eden kişinin yakınları, Yaralanma sonucunda ise kişi sadece
kendisi tazminat talebinde bulunarak tazminat alabilir. Bilet ile yolculuk
gerçekleştiren yolcuların tazminatı ‘’Dahili Sigorta Fonu’’ tarafından
karşılanır. Bu tutar hır yıl enflasyon ve diğer veriler göz önünde
bulundurularak belirlenir. Tren kazası görevli mahkeme tarafından
analiz edildikten sonra bu miktar dışına da çıkabilmektedir. Tren
kazası tazminatı almak için ilk olarak Devlet Demir Yolları ile
iletişime geçmeniz gerekir.