Sivil
Hava - Araç Kazaları Soruşturma Yönetmeliği
SHY - 13
Kapsam
MADDE 2-
Bu Yönetmelik; hava aracının sahibini, işletmecisini, imalatçısını, hava alanı
işletmecisini, mahalli mülki idare amirlerini, kazanın meydana geldiği ülkenin
sivil havacılık otoritesi ve ilgili ünitelerini, hava - aracının tescil
edildiği ve imal edildiği ülkelerin sivil havacılık otoritesi ve ünitelerini
kapsar.
Madde 3-
Bu Yönetmelikte geçen;
Tanımlar
a) "Tescil
devleti" terimi; hava-aracının sicilinin kayıtlı olduğu devleti,
b) "İşletmeci devlet" terimi; hava - aracı işletmesinin işletme
ruhsatını aldığı devleti veya asıl işyerinin bulunduğu devleti,
c) "İmalatçı devlet" terimi; prototip hava aracının uçuşa-elverişlilik
sertifikasının düzenlenmesinden sorumlu devleti,
d) "İşletmeci " terimi; ticari veya ticari olmayan maksatlarla hava -
aracı işleten gerçek ve tüzel kişiler,
e) "Akredite temsilci" terimi; bir devlet tarafından, diğer bir
devletçe yürütülen kaza soruşturmasına fiilen katılmak üzere görevlendirilen
kişiyi,
f) "Hava - araç terimi; havaalanabilen ve havada seyredebilme kabiliyetine
sahip hertürlü aracı,
g) "Hava-araç kazası" terimi; uçuş harekatı esnasında, kişilerin tali
nedenlerle ve veya kendi kendini veya birbirlerini yaralamaları veya uçuş ekibi
ve yolcular için ayrılan yerler dışında saklanarak kaçak seyahat edenlerin
yaralanmaları hariç olmak üzere, hav a-aracı içinde veya hava aracından kopan
parçalarda dahil olmak üzere hava-aracının herhangi bir parçasının çarpmasıyla
veya hava basıncına maruz kalmak suretiyle çok ağır veya derecede yaralanması,
motor ve aksesuarlarda meydana gelen arıza ve hafif hasarlar hariç olmak üzere
hava-aracının fiziksel yapısının veya performansının ve uçuş karakteristiğinin
menfi yönde etkilendiği ve bunların değiştirilmesi veya tamirini gerektirecek
derecede hasar ve arızalanması, hava -arasının kaybolması veya enkaza
ulaşılamayacak bir yere düşmesi ile sonuçlanan olayları,
h) "Hava -aracı yer kazası" terimi; hava - aracının uçuş harekatı
dışında bakım, onarım, arıza giderilmesi, yerde çalıştırılması, yer araçları
veya insan gücü ile yer değiştirilmesi esnasında araç çarpmaları veya yangın,
tabi afetler ve diğer sebeplerle hasara uğraması veya arızalanması ile sonuçlanan
olayları,
1.
"Olay" terimi; hava - aracının uçuş harekatı esnasında uçuş
emniyetini etkileyen veya etkileyebilecek olan kazadan başka her türlü
hadiseyi,
j)
"Küçük kaza" terimi; uçuş harekatı esnasında bir veya daha fazla hava
- aracının hafif hasara uğraması ile sonuçlanan hasarları,
k) "Büyük kaza" terimi; uçuş harekatı esnasında bir veya daha fazla
hava - aracının ağır hasara uğraması ile sonuçlanan kazalar,
l) "Uçuş harekatı" terimi; planlanmış bir uçuş için uçuş ekibinin
hava- aracının bindiği andan motorlarını durdurarak hava - aracını sorumlulara
teslim ettiği ana kadar geçen süre içindeki tüm faaliyetleri,
m) " Kaza soruşturması" terimi; hava - araç kazalarının önlenmesi,
can ve mal güvenliğinin sağlanması amacıyla; kazalara ait bilgilerin toplanması,
kıymetlendirilmesi, kaza sebeplerinin belirlenmesi, sonucun karara bağlanması,
gerekli tavsiye ve tekliflerin tesbit edilmesi için yürütülen her türlü
faaliyet ve işletmeleri,
n) "Kaza sebebi" terimi; kaza veya olaya yol açan aksaklık, eksiklik,
eylem, hadise, şartlar veya kazaların birleşimini,
o) "ICAO " kısaltılması; Uluslararası sivil Havacılık Teşkilatını,
p) "FOD" kısaltılmnası; yabancı madde hasarını,
r) "Ön rapor" terimi; kazanın oluşunu veya soruşturmanın ilk
safhasında elde edilen bilgilerin ilgili makamlara en kısa zamanda bildirilmesi
için kullanılan raporu,
s) "Ağır yaralı" terimi; bir hava - aracı kazasında yaralanan şahıs
veya şahısların; yaralanmanın meydana geldiği tarihten itibaren 7 gün içinde 48
saatten daha fazla süreyle hastahanede yatmasını gerektirecek derecede
yaralanması, burun veya parmaklarda kırılma gibi basit hariç olmak üzere
herhangi bir kemiğinin kırılması veya ağır kanama geçirmesi, sinir, adele ve
tenden kopmasına yol açan yaralanmalarını veya vücudun yüzde beşinden
fazlasının yanması halini,
t) "Uçuş kayıt cihazı" terimi; hava - aracı üzerinde takılı bulunan
kaza ve olayların soruşturulmasında yardımcı olarak kullanılan her tip kayıt
cihazını,
v) "Bakanlık" terimi; Ulaştırma Bakanlığını,
ifade
eder.
İKİNCİ KISIM
Uygulama Esasları
Türk Hava Sahası ve Ülkesinde Meydana gelen Kazalar
MADDE 4- Türk Hava Sahası ve Ülkesinde Türk veya yabancı
tescilli hava - araçlarının, sebep olacağı kaza ve olaylara, bu Yönetmelikte
belirtilen hükümler uygulanır.
Yabancı Ülke ve Uluslararası Hava Sahasındaki Kazalar
MADDE 5- Türk tescili bir hava - aracının, yabancı ülke veya
uluslararası hava sahasında sebep olacağı kaza veya olaylarda; bu yönetmeliğin
Beşinci Kısımda belirtilen genel hükümler ile 5/6/1945 tarih ve 4749 sayılı Kanunla
onaylanan Uluslararası sivil Havacılık Anlaşması ve Ek-13´ünde belirtilen
hükümler uygulanır.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Genel Esaslar
BİRİNCİ BÖLÜM
Uluslararası Genel Esaslar
Soruşturmanın Amacı
MADDE 6- Bir hava - aracı kazası veya olayının uluslararası
düzeyde soruşturulmasının temel amacı; kaza ve olayların sebeplerinin ortaya
çıkarılarak hava - araçları kazalarının meydana gelmesini önlemektir.
Delilerin Korunması
MADDE 7-
Kazanın meydana geldiği devlet; soruşturma maksatlarının gerektirdiği kadar bir
süre için delileri korumak, hava aracının ve içindekilerinin muhafazasını
sağlamak için bütün tedbirleri alır. Bu tedbirler genel olarak aşağıdaki
hususları kapsar;
a)
Kaybolma, bozulma, silinme, çürüme ve tahrip olma ihtimali bulunan delilerin
fotoğraf veya diğer usullerle tesbit edilmesi,
b) Mevcut delilerin bozulması, karıştırılması, tahribi ve çalınmasını önlemek
için güvenlik tedbirlerinin alınması,
c) Özellikle uçuş kayıt ve ses kayıt cihazlarının sökülmesi, taşınması,
değerlendirilmesi ve muhafazası.
Tescil Devlet veya İşletmeci Devletin Talebi
MADDE 8-
Tescil devleti veya işletmeci devletin akredite temsilci göndermeden önce
enkaza işlem yapılmaması isteğini; kazanın meydana getirmeye çalışır.
a)
Kişilerin, hayvanların, postanın ve kıymetli eşyanın yangın veya diğer
sebeplerle tahribini önlemek,
b) Enkazın, hava seyrüseferine, kara ve deniz ulaşımına ve halkın yaşamına
engel olmasını ve tehlike yaratmasını önlemek,
c) Soruşturmanın düzenli ve uyumlu olarak yürütülmesini sağlamak.
Enkazın İadesi
MADDE 9-
Kazanın meydana geldiği ülke soruşturmanın tamamlanmasından sonra tescil
devleti veya işletmeci devlete veya yetkili temsilcilerine enkazı teslim eder.
Enkaz yasak bölge içinde bulunuyorsa veya o bölgeye girilmesinde mahruz
görülüyorsa, enkaz o bölge dışına çıkarılarak teslim edilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Genel Görev ve Sorumluluklar
Bakanlığın Kazalar ile İlgili Görevleri
MADE 10- Ulaştırma Bakanlığı, Sivil Havacılık Ünitelerinin hava
- araç kazaları ile ilgili görevler şunlardır:
a) Hava -
aracı kazaları konusunda yapılacak işlemleri alınacak önlemleri uygulanacak
usulleri tesbit etmek, konu ile ilgili formları yayınlamak ve uygulamanın
kontrolunu yapmak,
b) Türkiye hükümranlık sahasında meydana gelen yerli ve yabancı tescilli sivil
hava - araçları kazalarına yapılacak işlemleri tesbit etmek,
c) Yabancı ve uluslararası sahalarda meydana gelen Türk tescilli hava -
araçları kazaların yapılacak işlemleri tesbit etmek,
d) Gelen kaza haberlerini inceleyerek, Bakanlık soruşturma kurulunun kaza
mahalline gönderilip gönderilmeyeceğini, kazanın ait olduğu kurum, kuruluş,
gerçek ve tüzel kişilere bildirmek,
e) Kaza mahalline gidilecek ise kaza soruşturma kurulunu teşkil etmek,
f) Kaza geçiren hava - aracının ait olduğu işletmeciden gelen kaza raporlarının
tetkikini yaparak, uçuş emniyetinin sağlanması için gerekli işlemlerin
yapılmasını istemek ve tavsiyelerde bulunmak,
g) Bulgu ve nihai raporları hazırlatmak ve dağıtımını yapmak,
Hava - Aracı Sahibinin Görevleri
MADDE 11- Kazaya uğrayan hava aracı sahibinin görevleri
şunlardır;
a) Bir
kaza olduğunda yapılacak işlemlerle ilgili plan ve proğramları hazırlamak,
b) Kaza olduğunda görevlendirileceği kişi veya kişileri tesbit etmek,
c) Kaza haberini bu yönetmelik esaslarına göre Sivil Havacılık Ünitelerine
bildirmek,
d) Kaza soruşturması için Bakanlık veya Soruşturma Kurulunun gelmiyeceği
hallerde, kaza raporlarını bu yönetmelikte açıklandığı şekilde açıklandığı
şekilde eksiksiz hazırlamak ve zamanında göndermek,
e) Havaalanı kaza talimatında belirtilen; zorunlu kurtarma yardım kaza ile
ilgili delilerin yerlerini değiştirilmemesini ve kaybolmamasını sağlamak,
g) Bakanlık Kaza Soruşturma Kurulunun kaza ile ilgili isteklerinin yerine
getirilmesine yardımcı olmak. Gerektiğinde Mahalli Mülki amirlere konu ile
ilgili müracaatta bulunmak,
h) Kamu kuruluşları tarafından işletilen hava alanları dışından uçuş yapan hava
- aracı sahipleri kaza olduğunda, kurtarma, yangın söndürme, enkaz kaldırma
işlemlerinin ivedilik ve öncelikle yerine getirilmesi için kendi imkanları
olmadığı veya yetmediği hallerde özel ve resmi kuruluşlardan yardım
sağlayabilmek için önceden bu kuruluşlarla protokol yapmak,
ı) Kaza sonuç raporlarındaki işlem ve tavsiyelere göre gerekli önlemleri almak
ve uygulamak,
i) Meydana gelen kazaların kayıtlarını tutmak ve dosyalarını muhafaza etmek.
Havaalanı İşletmecisinin Görevleri
MADDE 12- Havaalanı işletmecisinin kaza ile ilgili görevleri
şunlardı;
a)
Havaalanı kaza talimatını hazırlayarak yayınlamak ve uygulamasını sağlamak,
b) Havaalanında uçuş emniyetini bozan ve kazaların oluşmasına sebep olacak
aksaklıkları belirlemek ve ortadan kaldırmak,
c) Kaza, yangın söndürme kurtar teçhizat ve malzemesini temin etmek ve faal
bulundurmak,
d) Mahalli Kurum ve Kuruluşlarla; yangın söndürme ve kurtarma teçhizatı ile
sağlık tesislerinde yayarlanmak için protokal yapmak,
e) Bizzat kendi personeli tarafından görülen veya başkaları tarafından
bildirilen hava-araç kazave olayları en seri haberleşme vasıtası ile makamlara
rapor etmek,
f) Sorumluluk sahası içinde meydana gelen kaza yerinde gerekli güvenli
önlemlerini aldırmak, kurtarma ve yangın söndürme faaliyetini icra etmek,
g) Kaza ile ilgili delil ve ses kayıt bantlarını muhafaza altına almak, görü
tanıklarının isim ve adreslerini tesbit ederek Soruşturma Kuruluna teslim
etmek.
Pilotların
Görevleri
MADDE 13 - Kullandığı hava aracı kazaya uğrayan pilotların
görevleri şunlardır:
a) Hava -
aracında yolcu ve persenolin kurtarılmasını ve emniyetini sağlamak;
b) Hava - aracı emniyete almak ve aldırmak, c) Kazayı enseri vasıta ile Sivil
Havacılık veya en yakın hava trafik ünitelerine bildirmek,
d) Kazayı hava-aracının işletmesinin bildirmek,
e) Kaza ile ilgili delillerin kaybolmamasını sağlamak,
f) Gerektiğinde en yakın mülki amiri bilgi vermek ve yardım istemek.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kaza Soruşturma Kurulunun Teşkili
Görevleri ve Yetkileri
Kaza Soruşturma Kurulu
MADDE 14- Ulaştırma Bakanlığı, havacılık alanında uzman
kişilerden seçilecek bir kurulu, Kazanın soruşturma için görevlendirir. Bu
kurul kazanın nedenlerini ve oluş şeklini açıklığa kavuşturmak ve sivil
havacılıkta can ve mal güvenliğinin sağlanması bakımından kazaların tekrarına
engel olmak amacı ile hava araç kazalarının ayrıntılı inceleme ve
soruşturmasını yapar.
Kaza Soruşturma Kurulunun Teşkili
MADDE 15- Kazanın küçük kaza veya büyük kaza olmasına göre, kaza
soruşturma kurulunun teşkili ve görülmesinde aşağıda açıklanan esaslar
uygulanır.
a)
Gereğinde, küçük kazaların soruşturulması için; Ulaştırma Bakanlığı tarafında,
kazanı mahiyetine göre aşağıda belirtilen ihtisaslı personelden oluşan bir
soruşturma kurulu teşkil edilerek görevlendirilir.
(1)
Kontrol pilotu,
(2) Uçuş emniyet ve kaza kırımı uzmanı,
(3) Uçak mühendisi veya uçak bakım uzmanı,
(4) Gerekli ise hava trafik uzmanı.
b) Büyük
kazaların soruşturulması için, Bakanlık onayı ile, kazanın mahiyetine göre
aşağıda belirtilen ihtisas sahalarında luzumlu görülenlerden oluşan bir
soruşturma kurulu teşkil edilir ve görevlendirilir.
(1) Kurul
Başkanı,
(2) Kontrol Pilotu,
(3) Uçuş emniyet ve kaza-kırım uzmanı,
(4) Uçak mühendisi veya uçak bakım uzmanı,
(5) Hava trafik uzmanı,
(6) Havaalanı tesis ve kolaylıkları uzmanı.
(7) Haberleşme uzmanı,
(8) Meteoroloji uzmanı,
(9) Hareket ve yer işletme uzmanı,
(10)Gerek görülen diğer uzmanlar.
Kaza
Soruşturma Kurulunun Görevleri
MADDE 16-
Kaza soruşturma kurulun görevleri şunlardır;
a) Kaza
haberi alınır alınmaz belirlenen yerde toplanarak heyet üyeleri arasında görev
taksimi yapmak,
b) Kaza yerine en kısa zamanda ulaşmak için, gerekli planlamayı yapmak ve
lüzümlü malzeme ve teçhizat temin etmek,
c) Kaza yerined lüzumlu emniyet ve güvenlik tedbirlerinin alınıp alınmadığını
kontrol etmek ve gereğinde bu faaliyetlere nezaret etmek,
d) Soruşturma selemeti açısından gereğinde yangın söndürme ve kurtarma
faaliyetlerine nezaret etmek,
e) Enkaz, delil görüntülerin gerekli incelemesini ve değerlendirilmesini
yapmak,
f) Görgü tanıklarını ifadelerini ses kayıt cihazı ile veya yazı olarak olmak,
h) Delil özelliği taşıyan her türlü kayıt, bilgi, döküman ve uçuş kayıt
cihazlarında el koymak ve incelemek,
ı) zarar ve ziyanın tutanakla tespit etmek,
j) Hava aracının hasar durumunu belirlemek,
k) Soruşturma ile ilgili raporları, yönetmelik hükümlerine uygun olarak tanzim
etmekle ilgili makamlara sunmak,
l) Bakanlık onayında geçen sonuç raporlarını ilgili makamlara göndermek.
Soruşma
Kurulunun Yetkileri
MADDE 17-
Soruşturma Kurulu, soruşturmanın yürülmesinde bağımsız hareket eder ve yetkisi
hiçbir şekilde sınırlanmaz. Soruşturma Kurulunun Kanu ile ilgili çalışmalarına,
bütün yetkililer gerekli kolaylığı göstermek ve yardımı yapmakla yükümlüdürler.
Soruşturmanın selameti, en kısa zamanında ve doğru olarak neticelendirilmesi bakımından, soruşturma kurulunun yetkisine müdahale edilemez. Soruşturma Kurulu Başkanı, lüzum gördüğü hallerde otopsi yapılmasını isteyebilir.
kaza Soruşturma Kurulunun elverişsiz hava şartlarında, dağlık,
bataklık ve ormanlık bölgelerde uzun süreli ve zor şartlar altında görev
yapabilmeleri dikkate alınarak çalışmalarını kolaylaştırıp verimini
artırabilmek için, daha önceden gerekli hazırlık yapılarak lüzmlu malzeme ve
teçhizat kaza kırım sandığında muhafaza edilir. Kazanın durumuna, mevki ve
uzaklığına, özelliğine ve iklim şartlarına göre bu malzeme ve teçhizatlardan
gerekli olanlar alınır. Ayrıca gerekli yiyecek temin edilerek gecikmeksizin
kaza mahalline hareket edilir.
